طراحی مدل تبیین خاتمه بخشی خط مشی های عمومی در ایران

صاحب نظران علم خط مشی معتقدند که خاتمه بخشی خط مشی از گامهای فرآیند خط مشی گذاری است که نسبت به سایر گام های این چرخه کم تر مورد مدافه قرار گرفته است. خط مشی های خاتمه یافته را می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد: 1) خط مشی هایی که خاتمه بخشی آن بر مبنای منطق و عقلانیت صورت گرفته است (مرتفع شدن مسئله عمومی، عدم کارآیی خط مشی جاری و...)، 2) خط مشی هایی که پس از تدوین و ابلاغ از سوی مجریان رها و معطل و در نهایت خاتمه می یابند. این پژوهش کیفی تلاش دارد فرایند رخداد خاتمه بخشی از نوع دوم را تئوریزه کند. نظریه حاصل نشان می دهد که پدیده محوری چنین فرآیندی مضمونی تحت عنوان خط مشی عمومی لرزان است که در فرآیندی از عوامل بستری و مداخله گر و به اتکای دسته ای از عوامل علی، خاتمه بخشی خط مشی را تبیین می کند. خاتمه بخشی خط مشی از گامهای فرآیند خط مشی گذاری است که در مقایسه با سایر گامهای این فرآیند کم تر مورد توجه اندیشمندان حوزه خط مشی گذاری قرار گرفته است (may, 2001). در چرخه خط مشی گذاری، خط مشی برای مواجه با یک مسئله عمومی شکل می گیرد یعنی با شناسایی مسئله و وارد شدن به دستور کار، خط مشی مورد نیاز تدوین و پس از اجرا و ارزیابی با رفع مسئله، خاتمه می یابد. خاتمه بخشی خط مشی می تواند در دو وضعیت صورت پذیرد. حالت اول وقتی است که خاتمه بخشی بر مبنای منطق و اصول باشد برای مثال خاتمه بخشی بر اثر حل معظل عمومی اتفاق افتد یا عدم کارآیی خط مشی جاری در مواجه با مسئله مشخص شده باشد و یا مشکلات مالی باعث اولویت بندی اجرای خط مشی ها گردد. در حالت دوم که مورد کنکاش این پژوهش است خاتمه بخشی بر اثر عوامل ذکر شده در حالت اول رخ نمی دهد بلکه بعد از اینکه خط مشی تدوین و ابلاغ گردید از سوی متولیان اجرا رها و معطل می ماند در نهایت آن خط مشی خاتمه می یابد و باعث اتلاف منابع مادی و معنوی، کاهش اعتماد عمومی و فرصت سوزی ملی می گردد. این پژوهش بر آن است که فرآیند خاتمه بخشی خط مشی های عمومی در کشور را مورد بررسی قرار داده و وقوع چنین رخدادی را برای خط مشی گذاران عمومی کشور را تئوریزه و قابل درک نماید تا نظام خط مشی گذاری جمهوری اسلامی ایران در آینده از خسارت های ناشی از رها شدن و خاتمه بخشی خط مشی های عمومی مورد نظر این پژوهش متضرر نگردد.